هلمر برای نخستین بار اصطلاح «فناوری اجتماعی» را ابداع کرد و در سال 1966 کتابی با همین نام منتشر ساخت.
اختصاصی/ افق آینده پژوهی راهبردی – فاطمه زهرا گیلانی نژاد : اولاف هلمر در سال 1910 میلادی در برلین به دنیا آمد. در دانشگاه برلین ریاضیات و منطق خواند و دکترای خود را در سال 1934 اخذ کرد. سپس به لندن رفت تا دکترای دوم خود را در مورد پارادوکس راسل بگیرد. او یک فیلسوف، ریاضی‌دان و تحلیلگر سیاسی بود. این آینده‌پژوه آلمانی- امریکایی در سال 1937 به ایالات متحده امریکا نقل مکان کرد و ابتدا به عنوان دستیار پژوهشی در دانشگاه شیکاگو و سپس به عنوان استاد ریاضیات مشغول به فعالیت شد. در اوایل 1944 با جان ویلیامز در شورای تحقیقات دفاع ملی امریکا شروع به همکاری کرد و در سال 1946 به شرکت تازه تأسیس رند پیوست و به عنوان پژوهشگر تحقیق در عملیات شروع به فعالیت کرد.
هلمر معتقد بود که تحقیق در عملیات، سرچشمه تحقیقات آینده‌پژوهی است. همکاری او با نورمن دالکی، برنی براون و نیکلاس رشر در سال های 1950 تا 1960 منجر به توسعه روش پیش‌بینی دلفی شد.
همکاری هلمر با تئودور گوردون از آن جا آغاز شد که گروه ریاضی رند از گوردون دعوت کرد تا به عنوان مشاور در برنامه پیش‌بینی بلندمدت و طراحی‌شده رند همکاری کند. این برنامه، نخستین کاربرد واقعی روش دلفی بود و به پیش‌بینی پیشرفت‌های آینده در حوزه علم و فناوری می‌پرداخت. گوردون و هلمر به طور مشترک نتایج به دست آمده از این تجربه را در قالب یک گزارش منتشر کردند؛ گزارشی که عنوان پرفروش‌ترین اثر رند در طول تاریخ را کسب کرد. این پژوهش به کشف روندهای بلندمدت آتی -10 تا 50 ساله- در شش حوزه کلیدی می‌پرداخت: پیشرفت‌های مهم علمی؛ کنترل جمعیت؛ خودکارسازی؛ پیشرفت‌های فضایی؛ پرهیز از جنگ؛ سامانه‌های تسلیحاتی.
این گزارش در همگرا ساختن و به حرکت در آوردن نهضت آینده‌پژوهی تأثیر فراوان داشت. گروه گوردون و هلمر توجه و علاقه فراوانی به مباحث روش‌شناختی نیز داشتند.
هلمر در سال 1968 رند را ترک کرد و با همکاری گوردون به تأسیس مؤسسه آینده پرداخت. این مؤسسه با پرهیز از ورود به عرصه پژوهش‌های نظامی، خود را از رند متمایز می‌ساخت و به پژوهش درباره برقراری صلح به روش‌های غیر‌نظامی می‌پرداخت. علاوه بر این، مؤسسان تصمیم گرفتند که دستاوردهای مطالعات خود را در اختیار عموم قرار دهند. آن ها تلاش خود را بر ساختن آینده‌های بدیل و سودمند برای سیاست‌گذاران متمرکز کردند.
هلمر برای نخستین بار اصطلاح «فناوری اجتماعی» را ابداع کرد و در سال 1966 کتابی با همین نام منتشر ساخت. او از سال 1969 تا 1991 جزو هیأت مشاوران مجله «پیش‌بینی‌های فناورانه و تغییرات اجتماعی»(1) بود. در سال 1973 به عنوان استاد آینده پژوهی در دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی فعالیت داشت و در سال 1983 کتاب «نگریستن به آینده: راهنمای پژوهش های آینده»(2) را منتشر کرد.
عناوین شماری از پروژه‌های مطالعاتی هلمر در رَند
تصادفی بودن (1947)
- استفاده از شبیه‌سازی برای مطالعه ارزش‌های آینده (1966)
- استفاده از روش دلفی در مشکلات نوآوری‌های آموزشی (1966)
- تجزیه و تحلیل آینده: روش دلفی (1967)
- آینده علم (1967)
- روش‌شناسی مطالعات اجتماعی (1967)
- چشم انداز پیشرفت‌های فناورانه (1967)
- استفاده نظام‌مند از نظرات کارشناسان (1967) و…
عناوین شماری از مقاله های هلمر
بازی تأثیر متقابل (1972)
- دستور کاری برای پژوهش آینده (1975)
- آینده‌های بشر (1975)
- گرایش به آینده در دانشگاه‌ها (1976)
- مسائل در پژوهش‌های آینده : دلفی و تحلیل تأثیر متقابل علی (1977)
- ارزیابی مجدد تحلیل تأثیر متقابل (1981)
- مسئولیت اجتماعی آینده‌پژوهان (1984)
- اهمیت اولویت‌ها ( 1984)
- وضعیت آینده اقتصاد ایالات متحده (1985)
- آینده روابط بین دو ابر قدرت (1986)
- آینده ی آینده (1989)
- دلفی رقیب (1994)
- گذشته و آینده ی پژوهش آینده (1999)
روش دلفی
هلمر معتقد بود در غیاب داده‌های تجربی، باید از قضاوت کارشناسان استفاده کرد. در واقع، دلفی، روشی نظام‌مند برای جمع‌آوری و پالایش آن قضاوت‌ها است.
در سال 1959 هلمر و رشر، در مقاله‌ای با عنوان «نظریه فلسفی دانش در علوم نادقیق»، این ایده را مطرح کردند که در زمینه‌هایی از دانش که در آن هنوز قوانین علمی توسعه نیافته است، اتکاء به آرای خبرگان مجاز است.
حال مسأله این است که چگونه آرای این خبرگان مورد استفاده قرار گیرد و به‌ویژه این که چگونه با آمیختن دیدگاه‌های گروهی از خبرگان، بیانیه‌ای سودمند تدوین شود.
از دیدگاه روش دلفی، قضاوت‌های انسانی به‌مثابه ورودی‌هایی مشروع و سودمند برای انجام پیش‌بینی‌ها هستند. اعتبار دلفی- نه به شمار شرکت‌کنندگان- بلکه به اعتبار علمی متخصصان شرکت‌کننده در پژوهش بستگی دارد.
* دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
منبع: ماهنامه نامه آینده پژوهی/ شماره 39 (آبان ماه 1395)
پانویس ها:
1Technological Forecasting and Social Change
2Looking Forward: A Guide to Futures Research
منابع:
1. بل، وندل. (1393). مبانی آینده پژوهی، جلد اول، ترجمه :تقوی، م. محقق، م. تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
2. زارع میرک آباد، علی. (1390). مقدمه ای بر روش دلفی/ قابل دسترسی در:
www.ayandehpajoohi.com/archive/0028.php
Gordon, T. (2011). “Obituary — Olaf Helmer, Futures Thinker” , Technological Forecasting and Social Change, Volume 78, 1099–1100.3
4. www.sciencedirect.com
5. www.rand.org/pubs/authors/h/helmer-hirschberg_olaf.html
